De tijd dringt. Na een studie
en onderzoek van ruim 20 jaar over dit onderwerp, is het tijd om deze bevindingen
in een boek neer te schrijven.
Inleiding
De vraag hoe onze hersenen werken vormt een zeer fascinerend onderwerp.
Ik herinner me nog dat ik een klein jongetje was van een jaar of zes, en
met de Meccano speelde. Met het basisplaatje kan je makkelijk een karretje
met 4 wieltjes in elkaar knutselen. Ik speelde die dag met een vriendje op
het koertje van hun tuin (tegenwoordig zouden we dat een terras noemen), en
gaf het zonet zelf-gebouwde wagentje een duwtje. Het ding bolde zo'n halve
meter ver over de grijze plaveien. Op handjes en knietjes werd de proefrit
herhaald, en weer reed het wagentje een halve meter ver. Het was leuk om het
karretje een duwtje te geven: als je hard duwde, reed het verder, en als je
er maar een zwak duwtje aan gaf, bolde het niet zo ver uit. En nog 's, en
nog 's. Je kon al van tevoren zeggen hoe ver het karretje zou rijden, afhankelijk
van hoe hard je duwde.
In termen van vandaag zou je kunnen zeggen dat ik zoiets als 'voorspelbaarheid'
ontdekte, en nog iets wat later 'experiment' bleek te worden genoemd.
Toen kwam de moeder van mijn vriendje het koertje op, en zei dat hij binnen
moest komen eten, en ook dat ik naar huis moest gaan, dat was enkele huisnummers
verder aan de overkant. Dat kwam echt nogal onverwacht omdat ik net zo goed
aan het spelen was, en ik vroeg me af hoe het kwam dat moeders niet reageren
zoals karretjes: ze komen je spel onderbreken (dat doen ze iedere keer, dat
is dezelfde uitgangs-situatie), en dan zeggen ze toch iets dat iedere keer
anders is. De ene keer moet je naar huis, de andere keer moet je binnenkomen,
nog een andere keer krijg je limonade. Bij een karretje weet je van tevoren
wat er gaat gebeuren: als je hard duwt bolt het verder dan wanneer je langzamer
duwt, en hoe ver het komt is bijna voorspelbaar, of toch tenminste verklaarbaar
(als het karretje bijvoorbeeld tegen een hobbel aan botst, en daardoor zijn
baan wijzigt).
Moeders moeten toch ook maar dàt zeggen, wat in hun gedachten opkomt,
de éne keer dit, de andere keer dat. En dat wat ze eruit flappen moet
toch afhankelijk zijn van wat ze op dat moment denken, of van dat wat ze willen
doen. Alleen, het verwonderde me dat ik dat niet kon voorspellen, zoals bij
het Meccano-karretje waarvan je bijna zeker weet welke weg het zal afleggen.
Dus besloot ik dat moeders onvoorspelbaar waren, en dat er geen mogelijkheid
was om te voorzien wat ze zouden gaan zeggen, laat staan wat ze zouden gaan
doen. Het woordje 'onvoorspelbaar' kende ik toen nog wel niet, maar in kinderlijke
bewoordingen zou ik hebben uitgelegd "dat ge niet kunt weten wat een
andere mens gaat antwoorden als ge er dit of dat tegen zegt". De ervaring
bevestigde die regel.
Ik heb hier nooit met iemand over gesproken en merk nu pas dat dit de eerste
keer is dat dit verhaaltje aan de buitenwereld verteld wordt. Onbewust is
het onderwerp me echter blijven boeien, en, al heb ik er jaren lang geen actieve
aandacht aan besteed, het voorval is nooit vergeten.
We
worden ouder, we doen allerlei dingen die gewone mensen doen zonder erbij
stil te staan, en het leven gaat verder.
Toen het oudste zoontje van m'n zus werd geboren heb ik van die prachtige
baby een filmpje gemaakt met mijn super-8-camera, want filmen was toen een
passie. Jeroen was een heel gevoelige baby, en bij het minste geluid werd
ie afgeleid van zijn papfles en stopte hij met papdrinken. Ergens staat dat
nog op pellicule, en als we die film daarna projecteerden, herinnerde Bomma,
zijn grootmoeder, zich die situatie levendig en zei: "Onze Jeroen, dat
is toch een gevoelig manneke! Als ie iets hoort, stopt hij onmiddellijk met
drinken!"
Jaren gingen snel voorbij, en Jeroen werd groter. Ik was er bij toen we
een zestal jaren later in familie toevallig die film nog eens bekeken, en
ook ons Bomma was er weer bij. Bij precies dezelfde scène merkte Bomma
op: "Oh, onze Jeroen was toen zo'n gevoelig ventje, hij hield op met
drinken als hij iets onverwacht hoorde!"
Krak dezelfde commentaar bij krak hetzelfde shot!
Het verbijsterde me om vast te stellen dat in precies dezelfde omstandigheden
(op een warme winteravond, in de verduisterde woonkamer, de familie gezellig
bijeen, het gezoem van de projector, dezelfde filmsequentie), het mogelijk
was dat een mens precies hetzelfde reageert op precies dezelfde stimulering
als jaren geleden. Dat betekent dat aangeleerde reacties ergens rigoureus
moesten zijn opgeslagen en bewaard in de hersenen. Maar hoe?
Oorzaken
Later zag ik in dat alle dingen oorzaken hebben, en dat als je exact
alle oorzaken zou kennen, je ook nauwkeurig kan voorspellen wat er komen
gaat. Dus moeten ook de uitspraken en de daden van menselijke wezens (en
van mijn Bomma als ingebeeld proefkonijn) volledig bepaald zijn:
1. door de informatie die in hun hersenen is opgeslagen (én die zij
zich kunnen herinneren!), en
2. door de uiterlijke omstandigheden die deze herinnering 'triggeren', ze
als het ware 'activeren'. (Later kwam daar ook nog expliciet bij
3. dat de proefpersoon in de mogelijkheid moest zijn om op dezelfde
manier te reageren, hij mocht ondertussen bijvoorbeeld niet verlamd zijn geworden,
of een hersenaandoening hebben meegemaakt, of verhinderd zijn om te reageren.
Maar dat hoort ook bij de voorwaarden 'precies dezelfde omstandigheden').
De overweging dat mensen schijnbaar 'willekeurig' reageren omdat er geen twee
mensen exact hetzelfde reageren in dezelfde omstandigheden, kan worden verklaard
door het feit dat elk mens een andere overtuiging en andere morele, sociale
en religieuze normen heeft. En als je die écht kent, kan je (bijna)
wel voorspellen hoe iemand zal reageren op bijvoorbeeld een bepaalde ethische
vraagstelling.
R.E.T.
De psychologische studie van René F.W. Diekstra ("Rationeel
Emotieve Therapie") leerde me dat iedereen reageert op bepaalde gebeurtenissen,
afhankelijk van zijn of haar eigen (door gewoonte aanvaarde) visie hoe ze
tegen die gebeurtenissen aankijken.
Voorbeelden:
- Een echtscheiding is niet zo erg, als je dat niet erg vindt (als iemand
bijvoorbeeld vooraf al een andere partner heeft)
- Werkloos worden hoeft niet erg te zijn, als je dat zelf niet als erg kwalificeert,
bijvoorbeeld doordat je dat bekijkt als een mogelijkheid tot nieuwe en betere
kansen.
- het overlijden van een familielid is minder traumatiserend als het niet
onverwacht komt, of als je voor jezelf hebt aanvaard dat doodgaan iedereen
te allen tijde kan overkomen.
Zo komt Diekstra tot wat hij noemt '11 irrationele ideeën' die de levenskwaliteit
van de persoon negatief beinvloeden.
Kortom de dingen zijn maar net zo erg als jijzelf ze erg wil vinden. Je reageert
dus meer op de etiketten die je erop hebt gekleefd (door gewoonte, in de loop
der jaren) dan op de dingen zelf.
Ook leert de Rationele Emotieve Therapie ons dat dat je geen labels mag kleven
op andere personen: iemand IS niet slecht, IS niet brutaal, IS niet verlegen,
maar wel: hij GEDRAAGT zich niet goed, hij GEDRAAGT zich brutaal, zij GEDRAAGT
zich verlegen.
Waar "IS" een label voorstelt dat onveranderlijk iemand (of: jezelf)
beoordeelt voor lange tijd, als onveranderlijk zó, daar geeft de beschrijving
"GEDRAG" beter weer dat dit slechts tijdelijk is en dus kan veranderd
en aangepast (en: genezen) kan worden.
Hoe je er tegen aankijkt (je ideeën, je zienswijzen, je verwachtingen),
beinvloedt dus je (voorspelbare) reactie.
Heisenberg
Natuurlijk zegt het Principe van Heisenberg in de natuurkunde dat er zich
gebeurtenissen afspelen op atomair en sub-atomair niveau, die wij niet met
zekerheid kunnen waarnemen, en dus kunnen wij ook niet met zekerheid daarover
voorspellingen doen.
Heisenberg toonde aan dat we niet tegelijk de plaats én de snelheid
van sommige deeltjes kunnen waarnemen: een waarneming (door er bijvoorbeeld
een lichtdeeltje tegen te laten botsen) verstoort immers ofwel de plaats ofwel
de snelheid van het waargenomen deeltje. Ofwel kennen we na een meting de
plaats waar het deeltje toen was, en niet zijn snelheid, ofwel kennen
we de snelheid van het deeltje maar weten we niet waar het zich bevondt.
Heisenberg zegt evenwel niet dat zo'n deeltje niet op elk moment een 'plaats'
én een 'snelheid' heeft, maar sluit alleen de waarneming van tegelijk
beide uit.
Effe
moeilijk doen (sorry):
Alle verschijnselen in deze wereld hebben welbepaalde (en voor ons mogelijk
achteraf(?) pas kenbare) oorzaken. Het feit dat alle verschijnselen zich maar
op één bepaalde wijze voordoen op één bepaald
tijdstip, en, naar verondersteld, op slechts één bepaalde plaats,
dat feit leidt tot de stelling dat er geen 'meerdere' werelden tegelijk kunnen
bestaan op dezelfde plaats op hetzelfde tijdstip.
Hierdoor is het niet mogelijk dat bijvoorbeeld van meerdere oorzaken een deelverzameling
van sommige oorzaken aanleiding zou geven tot één bepaald soort
wereld (van verschijnselen), en een andere deelverzameling van diezelfde oorzaken
tegelijk tot een ander bepaald soort wereld (van verschijnselen), waarbij
aldus meerdere (oneindig veel?) van die werelden onafhankelijk van mekaar
tegelijk op dezelfde plaats zouden kunnen bestaan.
Door het feit dat, naar wij menen, er dus slechts één verleden
bestaat van voorbije gebeurtenissen (verschijnselen) vindt onze huidige wereld
van verschijnselen volledig zijn oorsprong in al dan niet gekende oorzaken
voortvloeiend uit dat éne onmiddellijke verleden (oef).
Verwachtingen
Wie goed de uitgangspunten van Albert Ellis (en Diekstra) bestudeert komt
algauw tot de vaststelling dat het hebben van gefixeerde ideeën, verwachtingen
en projecties (etiketten (labels) op andere personen of situaties) kan leiden
tot velerlei irrationele ideeën.
Toch kan niemand leven zonder verwachtingen, en zeker niet zonder 'onbewuste
verwachtingen'.
Zo zit ik hier rustig deze tekst in te typen in de verwachting dat er
niet zo meteen een vliegtuig op dit gebouw neerstort...
Maar dit soort verwachtingen is niet irrationeel, net zomin als de
verwachting die alle levende wezens hebben dat bijvoorbeeld het voedsel
dat zij eten niet giftig is, dat de nakomelingen waar zij voor zorgen zullen
in leven blijven, en 'dat er morgen weer een andere dag zal zijn'(!).
Allemaal in sé onbewezen verwachtingen...
Als een hypotethishe meteor of een veronderstelde dodelijke straling
de aarde zou naderen met de lichtsnelheid, om op mij in te slaan over precies
15 minuten, dan is er volgens onze natuurkundige kennis geen enkele manier
waarop ik dat vooraf zou kunnen te weten komen. Mijn toekomst ligt dan wel
vast (helaas), maar is onvoorspelbaar.
Als conclusie kunnen we stellen dat ik sterk aanleun bij de opvatting dat
àls alle verschijnselen in de wereld als het ware 'vast liggen' en
vooraf bepaald zouden zijn (een vorm van determinisme dus), dat dan die
verschijnselen op zich nooit voorspelbaar kunnen zijn omdat alle
oorzaken ervan niet vooraf kenbaar kunnen zijn.
Emoties
Ideeën en gedachten hebben op zich geen enkele emotionele waarde. Het
is pas de aangesprokene zelf die er emotionele waarde aan vastkleeft. Daardoor
ontstaan vele misverstanden met mensen die om willekeurig welke redenen
elkaar de kop willen inslaan in de overtuiging dat God aan hun zijde
staat, en dat de ander 'de Wortel van het Kwaad is'.
Of: 'Gott mit uns!'
Als je tegen een Boeddhistische monnik zou zeggen: "Boeddha was toch
maar een zot, een bedelaar en een leugenaar!" dan zal die monnik in
een lach schieten en antwoorden: "Goed zo! Dat is het begin van de
wijsheid! Prachtig! Geloof inderdaad nooit zo maar wat iemand je vertelt
over de Boeddha. Wees kritisch, onderzoek het zélf, en als je iets
bruikbaar vindt, zie je wel!"
Dat we gehecht zijn aan onze gedachten en aan wat wij 'principes' noemen,
komt het duidelijkst tot uiting zodra onze ideeën al of niet toevallig
geprovoceerd worden. Lees verder:
Een
experiment
Zinnetjes op zich hebben geen enkele emotionele waarde, buiten de waarde
die eraan wordt gegeven ('gekleefd') door de toehoorder. Dus alléén
de toehoorder is verantwoordelijk voor zijn eventuele geschokte of instemmende
reactie.
Zeg je bijvoorbeeld tegen een Italiaanse voetbalfanaat dat AS Roma de
beste voetbalclub is, dan zal een Inter Milaan supporter steigeren, en een
AS Roma fan zal zich in zijn nopjes voelen.
De waarheid is echter dat niemand jou kán beledigen, als je jezelf
niet toelaat om je beledigd te voelen. Bedenk daarbij dan bijvoorbeeld
hoe onwijs de ander is om emotioneel gekleurde etiketten op u of op uw daden
te plakken, terwijl jij toch met zekerheid weet (maar die ander niet) dat
etikketten plakken op iets of iemand geen nut heeft en zelfs onjuist is...
Het voegt geen enkele informatie toe, net alsof je op een pot met bessenconfituur
een etiket met "Aardbeien" zou plakken: het is en blijft bessenconfituur
wat er in zit.
Helaas vertonen vele onwetenden (zelfs wereldleiders, dat zijn tenslotte
ook maar gewone mensen met gewone hersenen) dit irrationeel gedrag, met
de bekende kwalijke gevolgen voor onze medeburgers:
Al plak je op een krijgsgevangene (een Prisoner of War, een P.O.W.) het
etiket "Unlawfull Combattant", toch blijft hij gewoon een Prisoner
of War op wie de Conventies van Genève over krijgsgevangenen van
toepassing MOETEN zijn...
En nu dan ons experiment:
Maak even enkele gewone zinnetjes, op zich volkomen neutraal en on-emotioneel,
met onderstaande woorden.
Als onderwerp gebruik je één van volgende onderwerpen:
Boeddha, Jezus, Jaweh, God, Allah, Mohammed, Shiva, gij, uw vrouw, de president,
de Paus, de koning, de eerste minister, mijn buurman, ...of kies zelf een
onderwerp. Als werkwoord gebruik je "is" (of een grammatisch
correcte vorm van het werkwoord 'zijn'), en als gezegde kies je een
van de volgende uitdrukkingen: heilig, een voorbeeld, uw beste vriend, zot,
dwaas, overspelig, onnozel, een leugenaar, een debiel, een laffe hond, een
schatje, homosexueel, een moordenaar, vriendelijk, mijn idool, ...of kies
zelf een andere beschrijving.
Maak nu maar zinnetjes: alle zijn ze op zich emotioneel neutraal en louter
informatief, en zeggen iets waarmee je het al dan niet eens kan zijn, en
de inhoud kan iemand die cool en afstandelijk en nuchter reageert niet beledigen
(reageer bijvoorbeeld zoals destijds de Franse President, toen hem verweten
werd een buiten-echtelijke dochter te hebben, met: "Ja, en dan?").
Maar toch zou ik die zinnetjes niet durven uitspreken tegen zo maar om het
even wie, omdat je nooit weet welk label met welke emotionele waarde de
toehoorder op sommige begrippen heeft geplakt. En nee, hier wordt geen enkele
blasfemie uitgesproken of gesuggereerd. Ook andere gelijkaardige, 'schijnbaar
emotioneel geladen' uitspraken over instellingen, toestanden of omstandigheden
zijn mogelijk, en behoren tot dezelfde categorie van op-zich-neutrale vormen
van communicatie.
Informatie-opslag
De fragmentarische bedenkingen hierboven moeten aantonen dat alle gedrag,
communicatie en emotionele reacties van elk biologisch-hoger levend wezen
(mét hersenen dus) waarschijnlijk uitsluitend bepaald worden door
intern in die hersenen opgeslagen informatie en ervarings-herinneringen
(voor zover een of andere directe reactie of reflex niet onmiddellijk is
veroorzaakt door externe prikkels uit de omgeving).
Laten we in het volgende hoofdstuk de mogelijkheden bekijken waarop in het
algemeen informatie kan worden opgeslagen.
Maar vooraf moeten we duidelijk stellen dat er (totnogtoe) slechts communicatie
kan bestaan tussen levende wezens. Voorwaarde daarbij is dat de beide met
elkaar communicerende partijen dezelfde taal spreken, en symboliek met een
juiste betekenis interpreteren.
Zoekmachines op Internet en computers bijvoorbeeld interpreteren niks
en begrijpen de vraag en de informatie niet, ze doen zelfs niet alsof.
Communicatie tussen computers die met elkaar een procedure afhandelen op
zoek naar het juiste protocol voor een gegevens-overdracht operatie, communiceren
niet in de zin van menselijke communicatie. Er wordt slechts een automatisch
routine-procedé afgehandeld.
Opmerking: De opvatting dat mensen die elkaar, of die de boodschap,
of de taal van de boodschap, niet begrijpen, de wel eens gehoorde opvatting
dat die mensen óók een vorm van communicatie hebben (de beroemde
uitspraak: "niet-communicatie" is ook "een vorm van communicatie"),
beschouw ik als verwarrend en volkomen onjuist.
Ik heb immers écht géén communicatie met een voor
mij onbekende Chinees die mijn taal niet begrijpt, of die zelfs deze boodschap
niet leest of die niet op de hoogte is van deze boodschap.
We merken vooraf ook op dat het middel waarmee of waardoor de informatie
tot bij u komt of waarmee de communicatie tot stand wordt gebracht, geen
enkele emotionele waarde heeft.
Je gaat je computer niet stukslaan omdat je iets op Internet
vindt waarmee je het niet eens bent.
(...maar toch scheuren sommige mensen de pamfletten stuk als ze
het niet eens zijn met de informatie die erin staat. Of ze straffen
de boodschapper die de slechte tijding brengt... Is ook dat geen
irrationeel gedrag? :-)
(einde citaat)
Bovenstaande
teksten vormen een deel uit de geplande inleiding van het boek 'de Breincode'.
Alle informatie op deze webside valt onder het Auteursrecht, en mag niet
(geheel of gedeeltelijk) worden gecopiëerd of weergegeven onder welke
vorm dan ook zonder uitdrukkelijke voorafgaande instemming van de auteur.
Omdat verschillende items en know-how ook nog onder de octrooiwetgeving
vallen, kan hier (nog) geen volledig overzicht worden gegeven van de informatie
in onderstaande hoofdstukken. Toch beloof ik op langere termijn uitgebreide
informatie op deze site te publiceren. Tenslotte weet iedereen graag hoe
zijn of haar hersenen werken...
Suggesties:
Onderzoeksfaciliteiten en investeringsfondsen,
zowel voor verder wetenschappelijk onderzoek, als voor de concrete ontwikkeling
van praktische toepassingen door middel van een nieuwe nog te ontwikkelen
computertechnologie volgens brainlogic-pricipes, in samenwerking met ge-interesseerde
high-tech spitsbedrijven, zijn uiteraard welkom, evenals alle positieve
voorstellen daartoe.
Voor persoonlijke info kan u mij mailen.
boek:
De
Breincode: hoe onze hersenen werken
(in voorbereiding)
hoofdstukken:
- inleiding
- informatie representatie programma's
- logical diagrams (*)
- logica
- breinlogica
- netwerklogica
- input utilities
- het sensorische brein
- output utilities
- het motorische brein
- feedback
- taal
- ...
- ...
- emoties
- self learning
- hardware
- software
- bewustzijn
- uitdagingen
- filosofische consequenties
- beperkingen van ons denkvermogen
- het non-dualistische denken
- toekomstperspectieven
(*) U kan een voorbeeld vinden van een logical diagrams
toepassing op de site van Prodemo.be:
de syllabus over Bronbelasting werd volledig geformatteerd volgens L.D.-principes
(klik 'preview', en scroll down).
auteur: © 2005 Jos FCI Peeters
alle rechten voorbehouden