enkele
fragmentarische ideetjes... we beginnen met een citaat:
"Gezondheid is het grootste bezit,
genoeg hebben de grootste rijkdom;
mensen in wie men vertrouwen kan zijn de beste verwanten,
vrijheid is het hoogste geluk."
(*)
Met vrijheid wordt bedoeld, voor zover ieder dat voor zichzelf kan realiseren:
1. niet gehecht zijn aan materiele zaken,
(zoals bezit, eigendom, geld, gezondheid,
rijkdom of armoede)
2. niet gehecht zijn aan emotionele impulsen,
(zoals geliefd zijn, geluk, vreugde, verdriet,
positieve of negatieve emoties)
3. niet gehecht zijn aan geestelijke intenties
(zoals ambities, aspiraties, wensen,
meningen of verwachtingen)
4. en niet gehecht zijn aan sociale omstandigheden
(zoals erkenning, macht, aanzien, werk,
vrienden, status of positie)
Er wordt gezegd: je mag de dingen wel hebben, maar je mag er niet aan gehecht
zijn.
De positieve gevolgen van vrijheid zijn: oprechte vreugde, een diep inzicht,
een blije tevredenheid, weten-uit-ervaring, en in perfecte harmonie zijn.
FAQ: Hebzucht: Mogen we niet hebzuchtig zijn?
Jawel. "Verlangen naar" behoort tot deze wereld. Wie dat zou ontkennen, heeft
nooit bijvoorbeeld honger gehad. Voedsel is het allerbelangrijkste. Voedsel
op materieel, emotioneel, spiritueel en sociaal gebied. Maar we moeten trachten
tevreden te zijn als we voldoende hebben. Wie voldoende heeft, zal niet mateloos
naar nog méér streven.
FAQ: Waarom mogen we niet gehecht zijn aan gevoelens?
Gevoelens en stemmingen veranderen. Van elk gevoel bestaat een tegendeel:
geluk - ongeluk, vreugde - verdriet, hoop - teleurstelling, liefde - haat. Een
emotie is nooit bestendig, is niet blijvend, en kan wisselen. Daarom zijn voorbijgaande
wisselende gevoelens geen goede basis om verstandige beslissingen te nemen.
Verstandige beslissingen worden genomen op grond van verstandige overwegingen,
niet op grond van gevoelsmatige overwegingen.
FAQ: Mogen we dan niet gehecht zijn aan onze familie, aan onze ouders, onze
kinderen?
Jawel. Voor zover onze gehechtheid de drijfveer is om als een goede moeder goed
voor onze familie te zorgen. Een goede moeder doet alles om haar kinderen naar
beste omstandigheden de beste mogelijkheden te bieden voor hun verdere leven.
Zij zal haar kinderen ook tot een zelfstandige vrijheid begeleiden die hen onafhankelijk
maakt van haarzelf. Gehechtheid evenwel die eisend is, en bijvoorbeeld liefde,
dankbaarheid of (weder-) diensten verwacht van onze naasten, heeft een zelfzuchtige
oorsprong, en belast en belemmert de anderen zowel als onszelf. We willen zo
veel mogelijk mensen omvatten in onze bezorgdheid om hen gelukkig te zien, niet
alleen onze meest nabije familie, maar ook onze vrienden, onze buren zonder
uitzondering, de mensen verder weg, en zo mogelijk alle levende wezens.
FAQ: Iemand behandelde mij onheus, en nu voel ik mij gekwetst. Ik haat die
persoon.
Als iemand ons niet behandelde volgens onze verwachtingen, is dat zeker niet
alleen diens eigen schuld.
1. Wij zijn immers zelf meester over onze verwachtingen (wie zou er ánders
over ons baas zijn???), en dus zijn we zelf mede-oorzaak van onze teleurstelling.
We zouden moeten proberen afstand te nemen van onze gekwetste of kwetsbare gevoelens,
en dan zullen de kwalijke gevolgen ervan (want gevoelens volgen elkaar op...),
zoals haat en afkeer, kritiek en commentaar, niet opkomen.
(2. Hoe kan iemand anders immers weten hoe wij willen behandeld te worden, wat
onze geheime wensen en verwachtingen zijn?)
Wie zich bewust is van deze steeds wisselende opeenvolging van emoties, zal
niet meer zo snel (en na véél oefenen: dikwijls helemaal niet meer) in zijn
of haar gevoelens gekwetst worden. Daardoor krijgen we "een groot hart" en steeds
méér mededogen voor anderen.
FAQ: Mogen we gehecht zijn aan het leven?
Ja. Het menselijk leven is kostbaar, en 'moeilijk te verkrijgen'. Leven brengt
echter ook lijden mee. Soms is het dan beter dit leven los te laten, te laten
gaan. Dat moet in elk geval apart bekeken worden.
1. Pijn kan en zal zo veel mogelijk met medische hulp behandeld worden.
2. Lijden kunnen we overstijgen door onze aandacht af te leiden van onze eigen
situatie, en te richten op mededogen en liefdevolle wensen voor medemensen die
er nog erger aan toe zijn. De welgemeende wens om de pijn en het lijden van
anderen over te nemen, is zeer heilzaam.
1. In één visie wordt er gezegd dat dit leven zal worden gevolgd
door een ander leven, dat op zijn beurt weer wordt gevolgd door een ander leven,
enzoverder. Als we er in slagen dit zo vanop een zekere afstand te bekijken,
worden we minder gehecht aan dit éne leven.
2. Wie deze zienswijze niet deelt, heeft het ongetwijfeld moeilijker om "te
laten gaan".
In ieder geval moeten we ieders leven respecteren, en niemand
doden of kwetsen, noch op lichamelijk, noch op emotioneel, noch op geestelijk,
noch op sociaal niveau.
(*) Dhammapada XV, 8 (204) "nibbana" (bevrijding of verlichting),
hier door mij gelezen als "vrijheid"
samenleving
1.
iedereen heeft het recht om 'nee' te zeggen, niemand mag rechten van een ander
schenden.
2. iedereeen heeft recht op een zo goed mogelijke (*natuurlijke, biologische,
emotionele, psychologische, religieuze, informatieve, economische, culturele
en sociale) omgeving
3. iedereen heeft recht op een goede opleiding, op informatie, en
op passende kansen voor de ontwikkeling en de realisatie van zijn of haar eigen
specifieke talenten
4. iedereen heeft recht op veiligheid, geborgenheid, medische verzorging, ...
5. iedereen heeft recht op een zo goed mogelijk leven en wonen op de plaats
waar hij of zij geboren is (land, regio, gemeente)
6. iedereen heeft evenredig recht op 'de vruchten der aarde' (op alle dingen),
welke die ook moge zijn, naar eigen vrije keuze: sommige wél, en sommige
niet
7. niemand kan voor zich alléén enig exclusief recht opeisen op
enige soort 'vruchten der aarde', noch in zijn geboorteplaats, noch elders
8. iedereen heeft recht op voldoende aankoopmiddelen (bvb: geld) indien die
middelen noodzakelijk zijn om in zijn of haar *omgeving humaan te kunnen leven
9. iedereen heeft het recht om waardigheid, tevredenheid, gezondheid en geluk
na te streven, en op respect van zijn of haar medemensen daarvoor
10.
iedereen heeft recht op vrije tijd, ontspanning en niets doen
11. iedereen heeft recht op een aangepaste en rechtvaardige beloning voor door
hem of haar in
een economische omgeving op
vraag geleverde diensten en prestaties
12.
minder fortuinlijke medemensen in noodsituaties hebben recht op zo goed mogelijke
en aangepaste hulp en bijstand door personen en instanties in zijn of haar omgeving
wat kunnen we zelf doen:
1. voorbeeldig zijn: je nakomelingen leren niet van wat je hen 'vertelt', ze
doen alléén maar je (goede) voorbeeld na
2.
doe een ander wezen
niet aan wat je zelf niet wil aangedaan
worden
3. je eigen gedrag toont de door u toegelaten normen volgens dewelke je wenst
(maar: niet 'moet') behandeld te worden
4. beperkingen die je (aan jezelf) wil opleggen, gelden alleen voor jezelf ...
deze teksten verschenen eerder reeds op ProDemo.be